(11) 1. วลาหกวคฺโค

1-2. วลาหกสุตฺตทฺวยวณฺณนา

[101-2] ตติยปณฺณาสกสฺส ปฐเม คชฺชิตาติ ถนิตาฯ ตตฺถ คชฺชิตฺวา โนวสฺสนภาโว นาม ปาปโกฯ มนุสฺสา หิ ยทา เทโว คชฺชติ, ตทา ‘‘สุวุฏฺฐิตา ภวิสฺสตี’’ติ พีชานิ นีหริตฺวา วปนฺติฯ อถ เทเว อวสฺสนฺเต เขตฺเต พีชานิ เขตฺเตเยว นสฺสนฺติ, เคเห พีชานิ เคเหเยว นสฺสนฺตีติ ทุพฺภิกฺขํ โหติฯ โนคชฺชิตฺวา วสฺสนภาโวปิ ปาปโกฯ มนุสฺสา หิ อิมสฺมิํ กาเล ‘‘ทุพฺพุฏฺฐิกา ภวิสฺสตี’’ติ นินฺนฏฺฐาเนสุเยว วปฺปํ กโรนฺติฯ อถ เทโว วสฺสิตฺวา สพฺพพีชานิ มหาสมุทฺทํ ปาเปติ, ทุพฺภิกฺขเมว โหติฯ คชฺชิตฺวา วสฺสนภาโว ปน ภทฺทโกฯ ตทา หิ สุภิกฺขํ โหติฯ โนคชฺชิตฺวา โนวสฺสนภาโว เอกนฺตปาปโกวฯ ภาสิตา โหติ โน กตฺตาติ ‘‘อิทานิ คนฺถธุรํ ปูเรสฺสามิ, วาสธุรํ ปูเรสฺสามี’’ติ กเถติเยว, น อุทฺเทสํ คณฺหาติ, น กมฺมฏฺฐานํ ภาเวติฯ

กตฺตา โหติ โน ภาสิตาติ ‘‘คนฺถธุรํ ปูเรสฺสามิ, วาสธุรํ วา’’ติ น ภาสติ, สมฺปตฺเต ปน กาเล สมตฺตํ สมฺปาเทติฯ อิมินา นเยน อิตเรปิ เวทิตพฺพาฯ อถ วา สพฺพํ ปเนตํ ปจฺจยทายเกเหว กถิตํฯ เอโก หิ ‘‘อสุกทิวเส นาม ทานํ ทสฺสามี’’ติ สงฺฆํ นิมนฺเตติ, สมฺปตฺเต กาเล โน กโรติฯ อยํ ปุคฺคโล ปุญฺเญน ปริหายติ, ภิกฺขุสงฺโฆ ปน ลาเภน ปริหายติฯ อปโร สงฺฆํ อนิมนฺเตตฺวา สกฺการํ กตฺวา ‘‘ภิกฺขู อาเนสฺสามี’’ติ น ลภิ, สพฺเพ อญฺญตฺถ นิมนฺติตา โหนฺติฯ อยมฺปิ ปุญฺเญน ปริหายติ, สงฺโฆปิ ลาเภน ปริหายติฯ อปโร ปฐมํ สงฺฆํ นิมนฺเตตฺวา ปจฺฉา สกฺการํ กตฺวา ทานํ เทติ, อยํ กิจฺจการี โหติฯ อปโร เนว สงฺฆํ นิมนฺเตติ, น ทานํ เทติ, อยํ ปาปปุคฺคโลติ เวทิตพฺโพฯ ทุติยํ อุตฺตานเมวฯ

วลาหกสุตฺตทฺวยวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. กุมฺภสุตฺตวณฺณนา

[103] ตติเย ริตฺตโกติ อนฺโต ริตฺโตฯ ปิหิตมุโขติ ปิทหิตฺวา ฐปิโตฯ อปารุตมุโขติ วิวริตฺวา ฐปิโต, อุปมิตปุคฺคเลสุ ปเนตฺถ อนฺโตคุณสารวิรหิโต จ ตุจฺโฉ, พาหิรโสภนตาย ปิหิโต ปุคฺคโลติ เวทิตพฺโพฯ เสเสสุปิ เอเสว นโยฯ

กุมฺภสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. อุทกรหทสุตฺตวณฺณนา

[104] จตุตฺเถ อุทกรหโท ชณฺณุกมตฺเตปิ อุทเก สติ ปณฺณรสสมฺภินฺนวณฺณตฺตา วา พหลตฺตา วา อุทกสฺส อปญฺญายมานตโล อุตฺตาโน คมฺภีโรภาโส นาม โหตีติ อาห ‘‘ปุราณปณฺณรส…เป.… คมฺภีโรภาโส นามา’’ติฯ ติโปริสจตุโปริเส ปน อุทเก สติ อจฺฉตฺตา อุทกสฺส ปญฺญายมานตโล คมฺภีโร อุตฺตาโนภาโส นาม โหตีติ อาห ‘‘อจฺฉวิปฺปสนฺนมณิวณฺณอุทโก อุตฺตาโนภาโส นามา’’ติฯ อุภยการณสมฺภวโต ปน อิตเร ทฺเว เวทิตพฺพาฯ ปุคฺคเลปิ กิเลสุสฺสทภาวโต คุณคมฺภีรตาย จ อภาวโต คุณคมฺภีรานํ สทิเสหิ อภิกฺกมนาทีหิ ยุตฺโต อุตฺตาโน คมฺภีโรภาโส นามฯ อิมินา นเยน เสสา เวทิตพฺพาฯ

อุทกรหทสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5-6. อมฺพสุตฺตาทิวณฺณนา

[105-6] ปญฺจเม อามกํ หุตฺวาติ อนฺโต อามํ หุตฺวาฯ ปกฺกํ อามวณฺณีติ อนฺโต ปกฺกํ พหิ อามสทิสํฯ ตตฺถ ยถา อมฺเพ อปกฺกภาโว อามตา โหติ, เอวํ ปุคฺคเลปิ ปุถุชฺชนตาฯ ยถา จ ตตฺถ ปกฺกสทิสตา ปกฺกวณฺณิตา, เอวํ ปุคฺคเลปิ อริยานํ อภิกฺกมนาทิสทิสตา ปกฺกวณฺณิตาติ อิมินา นเยน เสสา เวทิตพฺพาฯ ฉฏฺฐํ อุตฺตานเมวฯ

อมฺพสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ